Στον λαβύρινθο της παρακμιακής ελληνικής πραγματικότητας

Το εξουσιαστικό ταξικό σύστημα και η κυρίαρχη αστική-καπιταλιστική ιδεολογία παραμορφώνουν την πραγματικότητα στα μάτια των ανθρώπων, έτσι ώστε να αναπαράγεται η κυριαρχία και η εκμετάλλευση. Πέρα όμως από την παραμόρφωση της εικόνας του κόσμου, συντελείται και ένα εξίσου σοβαρό έργο, μέσω των ιεραρχικών θεσμών, των συμβόλων και των τελετουργιών: η στρέβλωση των κοινωνικών δομών, και άρα των ανθρώπινων σχέσεων, του πολιτικού συστήματος, των πολιτισμικών διεργασιών. Όπως επίσης η γενικευμένη αλλοτρίωση των διαπροσωπικών σχέσεων και του ίδιου του εαυτού, του κάθε ξεχωριστού ανθρώπου-προσώπου. Το στοιχείο αυτό παίρνει ακόμα πιο παραμορφωτικές και υπερβολικές διαστάσεις στην ελληνική κοινωνική οργάνωση.

Οι λόγοι είναι ιστορικοί και πολιτισμικοί: ήδη από τη δημιουργία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους υπήρχαν ισχυρότατες αντιδράσεις από τα τοπικά συμφέροντα και τους κοτζαμπάσηδες στη συγκρότηση ενός σύγχρονου αστικού και κεντρικού κρατικού συστήματος, με γνώμονα το κοινό καλό (έστω με ταξικά φίλτρα). Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: ο Καποδίστριας εκτελέστηκε από τους Μαυρομιχάληδες και έκτοτε πολιτικοί ηγέτες και ήρωες έγιναν παρακρατικοί και διεφθαρμένοι σατράπηδες εξουσιαστές.  Η κατακερματισμένη και τοπικιστική-οικογενειοκρατική ελληνική κοινωνία δεν άντεχε τις αλλαγές και τον τυπικό-ορθό λόγο στην κοινωνικοπολιτική οργάνωση και ζωή.

Μετά από τόσες δεκαετίες αναχρονισμού, στρεβλώσεων και αγκυλώσεων στην κοινωνική και πολιτική ζωή ερχόμαστε στο τραγικό σήμερα. Μια ανίκανη εξουσία κυβερνά μεταπολιτευτικά μια ανίκανη, συντηρητική, ανεπαρκή, ανασφαλή και με χαμηλή αυτοεκτίμηση μάζα ανθρώπων. Πρόκειται πραγματικά για μια τραγωδία που βιώνουμε όλοι σε αυτήν τη χώρα. Μια κάστα πολιτικών γραφειοκρατών που εξυπηρετούσε ανέκαθεν τα συμφέροντα τα δικά της και των αφεντικών της, των καπιταλιστών. Μια εξουσία με διεφθαρμένους πολιτικούς, χωρίς καμιά αξιοκρατία που διορίζουν τους ψηφοφόρους που έχουν μέσο και όχι τους ικανούς, τους άξιους και αδιάφθορους, που αναρριχώνται στην ιεραρχία οι πιο προβληματικοί, διεστραμμένοι, γλείφτες και παρανοϊκοί. Που όλοι τα παίρνουν όπως και απ’ όπου μπορούν.

Και από την άλλη, οι άνθρωποι στη βάση της πυραμίδας, οι εργαζόμενοι, οι καταπιεσμένοι. Ανασφαλείς, φοβούνται και τη σκιά τους, θαυμάζουν, φθονούν και φοβούνται ταυτόχρονα την εξουσία. Ανίσχυρες μονάδες, εγωιστές και ματαιόδοξοι, βολεμένοι, άλλοι πατούν επί πτωμάτων για να επιβιώσουν και να ανελιχθούν στην πυραμίδα, φτιάχνουν συντεχνίες, συνδικαλίζονται για τα μικροαστικά συμφέροντά τους. Νιώθουν ότι δεν αξίζουν, ότι είναι άσχετοι, ότι όλοι θέλουν το κακό τους, για αυτό δεν θέλουν αξιολόγηση, ακόμη και αν αξιολογούν ανθρώπους και μάλιστα νέους και παιδιά. Βρίσκουν ένα σωρό προφάσεις και ιδεολογήματα για να καλύψουν τις προκαταλήψεις και τις ιδεοληψίες τους. Είναι μέτριοι και απλοί άνθρωποι, δεν φταίνε σε τίποτα, άσχετα αν ανέχονται όλα αυτά που γίνονται γύρω τους. Κατά τα άλλα δεν έχουν βλάψει κανέναν. Οι ίδιοι ίσως όχι, αλλά σίγουρα έχουν δει δίπλα τους άλλους να το κάνουν, ανώτερους ή συναδέλφους τους, δεν έχει σημασία. Άρα έχουν ευθύνη, τρέφουν με τον τρόπο τους το σύστημα, σιωπηλά, κρυφά, ύπουλα, και ίσως δεν το καταλαβαίνουν κιόλας. Τόσο ισχυρά άλλοθι πλάθουν στο κεφάλι τους, που μπορεί να νομίζουν ότι είναι αριστεροί και επαναστάτες από πάνω.

Με όλες αυτές τις στρεβλώσεις και διαστρεβλώσεις αναρωτιόμαστε πώς φτάσαμε ως εδώ ως κοινωνία, ως άνθρωποι. Αυτή είναι η παρακμιακή ιδιαιτερότητα της ελληνικής κοινωνίας, των ελλήνων ανθρώπων.

Οι πάνω και οι κάτω παγιδευμένοι σε αξεδιάλυτο κόμπο, πνίγονται σιγά-σιγά από μόνοι τους. Ο γόρδιος δεσμός του πολιτισμού του νεοέλληνα νεόπλουτου, που τώρα μισεί τους πάντες γιατί κήρυξε πτώχευση. Πώς λοιπόν θα λυθεί; θα κοπεί; Για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζονται σίγουρα εκείνες οι ισχυρές μονάδες, οι προσωπικότητες και οι μειοψηφίες που θα κάνουν τη διαφορά και που είναι συνειδητά έξω από το σύστημα, που θα ξεκολλήσουν τον κόσμο, τους απλούς ανθρώπους. Πάντα υπήρχαν απλοί άνθρωποι, από παλιά, που ήθελαν την αλλαγή, τη δικαιοσύνη και την αξιοκρατία. Αλλά τους έτρωγε η μιζέρια, η παράδοση, οι προκαταλήψεις, οι απογοητεύσεις από ένα τόσο σάπιο σύστημα που δεν διστάζει να σκοτώνει τα καλύτερα παιδιά του, ακόμη και να αυτοκαταστρέφεται, για να επιβιώνει – ή τουλάχιστον να μην επιβιώνουν οι γνήσιοι και αληθινοί άνθρωποι, αυτοί που δίνουν τα πάντα για τους άλλους και για μια καλύτερη κοινωνία και ανθρωπότητα. Και ας χαθούμε στην άβυσσο. Καλύτερα από το να επικρατήσουν οι καλοί και οι σωστοί, οι αγνοί και αθώοι, οι διαφωτιστές, οι πραγματικοί δάσκαλοι και ηγέτες, οι καθοδηγητές που θυσιάζουν τον εγωισμό τους, τη ζωή τους, την καλοπέρασή τους, την περιουσία τους για το κοινό καλό και τον άνθρωπο. Παρά τον πόλεμο που έκαναν στον Καποδίστρια – για να επανέλθουμε στο αρχικό παράδειγμά μας – πολύς λαός τον υποστήριζε, χιλιάδες έκλαψαν με τον θάνατό του. Έκλαψαν, γιατί για μια ακόμα φορά απογοητεύτηκαν, προδόθηκαν, έχασαν τις ελπίδες τους.  

Ο ρόλος των θεσμών-«ιδεολογικών μηχανισμών»

Οι θεσμοί και οι τελετουργίες σε όλη τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου τον αλλοτριώνουν, τον καθορίζουν, τον διαμορφώνουν ως ύπαρξη. Πώς μπορείς να επαναστατήσεις, πώς μπορείς να λέγεσαι αριστερός, αντιεξουσιαστής, αναρχικός, επαναστάτης όταν έχεις αποδεχτεί το σχολείο, όταν έχεις πάει στο στρατό, όταν παντρεύεσαι και μάλιστα με θρησκευτικό γάμο, όταν γίνεσαι ακαδημαϊκός με το κύρος-εξουσία που συνεπάγεται μια τέτοια θέση-ρόλος; Μόνο όταν είσαι εξαιρετική-γνήσια συνείδηση και σε εξαιρετικές-ευνοϊκές συγκυρίες. (Να πάλι πώς προκύπτει εδώ το ζήτημα των προσωπικοτήτων και των καταλυτικών μειοψηφιών.) Πώς μπορείς να είσαι δάσκαλος και γονιός σε μια τυπική-εξουσιαστική οικογένεια, δηλαδή παιδονόμος και θεματοφύλακας «ορίων» και κανόνων, και να επαναστατείς; Ναι, οι κανόνες και τα όρια χρειάζονται, σύμφωνα με την ψυχολογία καλύτερα να έχεις κανόνες και όρια, καλύτερα να είσαι αυταρχικός από το να είσαι χύμα και πλαδαρός, καλύτερα να υπάρχει το πατρικό – και όχι μόνο το μητρικό – πρότυπο. Γιατί έτσι προκαλείς σύγχυση στην προσωπικότητα του παιδιού. Αλλά πρέπει να έχουμε παράλληλα την υποψία ότι η ανθρώπινη ύπαρξη δεν φυλακίζεται-περιορίζεται σε όρια και κανόνες, διότι είναι άπειρη (και άχρονη-αναλλοίωτη). Άρα με το να εμμένουμε προσκολλημένοι στον νόμο και την τάξη γινόμαστε πιο φτωχοί ως ανθρώπινες υπάρξεις-ουσίες. Εξάλλου οι νόμοι αλλάζουν, δεν είναι αμετάβλητοι, τόσο στη φύση όσο και στην κοινωνία. Εξαρτάται από την ματιά κάθε φορά της συνείδησης του συμμέτοχου παρατηρητή.  

Η ανθρώπινη ύπαρξη αναπνέει μόνο σε περιβάλλον ελευθερίας, αυτή είναι το οξυγόνο της. Το βαθύτερο νόημά του ανθρώπου είναι αυτή η υπαρξιακή ελευθερία, η αυταξία και η αξιοπρέπεια του προσώπου. Η ελευθερία δεν επιβάλλεται, η ύπαρξη δεν φυλακίζεται, δεν καταπιέζεται. Μόνη της πρέπει να συνειδητοποιήσει ποιο είναι το σωστό και να το πράξει, να ζητήσει την ελευθερία της, που πηγάζει πρώτα απ’ όλα από μέσα της.

Τα παραπάνω έχουν και μια προσωπική βιωματική χροιά. Όταν από ιδιωτικός υπάλληλος και κατά περιόδους άνεργος γίνεις κάποια στιγμή έγινα δημόσιος υπάλληλος, με τον καιρό, αρχίζεις να νιώθεις διαφορετικά σε σχέση με την προηγούμενη κατάστασή σου. Ο ιδεολογικός-συμβολικός ρόλος της θέσης σου σε καθορίζει: προνομιούχος και ανώτερος (ή πιο άξιος) σε σχέση με άλλους ανθρώπους. Μετά κάνεις ένα μεταπτυχιακό και στη συνέχεια και διδακτορικό. Στην αρχή το κάνεις για δική σου βελτίωση και αναζήτηση γνώσης. Σταδιακά όμως, νιώθεις το συμβολικό βάρος του τίτλου, νιώθεις ότι ξεχωρίζεις, φαντασιώνεσαι πώς θα είσαι με το ντοκτορά, ότι οι άλλοι θα σε σέβονται, θα σε βλέπουν διαφορετικά, θα έχεις κύρος. Στην αρχή αυτό είναι ανεπαίσθητο, ασυνείδητο. Μετά, ίσως καταλάβεις την παγίδα στην οποία έχεις πέσει:  ότι σταδιακά γίνεται νοοτροπία, επηρεάζει το φαντασιακό σου. Τα σύμβολα καθορίζουν αυτό που είσαι και όχι το αντίθετο. Να πώς αναπαράγεται η εξουσία.  

Τι γίνεται όμως με την αντίσταση και την εξέγερση, ατομική και συλλογική; Ακόμη και η αντίσταση, η επαναστατικότητα, η εξέγερση, συχνά έχουν τα ίδια εσωτερικά κίνητρα, τον ίδιο ψυχολογικό πυρήνα. Είναι πολλές φορές μια διαδικασία ψυχαναγκαστική, νευρωσική, μπορεί να γίνεται από ζήλια και κόμπλεξ. Είναι αντίδραση στον κακό ή πολύ καλό πατέρα ή στην υπερπροστατευτική μητέρα κοκ.  

Η κατάρα αυτού του τόπου, του ελλαδικού, της κοινωνίας και των ανθρώπων του. Μια ιδιομορφία στη συνάρτηση της ιστορίας και της ανθρωπολογικής τυπολογίας του χόμο σάπιενς. Μια μαύρη τρύπα στον χάρτη των πολιτισμών. Μια ιδιομορφία που μπορεί να συμπαρασύρει στο χειρότερο ή στο καλύτερο και άλλες κοινωνίες της δύσης. Θα ανοίξει άραγε τον δρόμο στον διεθνή ναζισμό; Ή θα δώσει το παράδειγμα μιας νέας και γνήσιας δημοκρατίας, ελευθερίας, αναρχίας;

Από τη δυστοπία-ψευδαίσθηση αυτού που αποκαλούμε «πραγματικότητα», η κατακερματισμένη-ταπεινωμένη-σκλαβωμένη ατομική συνείδηση καλεί την ουτοπία-ευτοπία της πραγματικής πραγματικότητας, της Αλήθειας. Για να απαλλαγεί μια για πάντα από τις αλυσίδες της, καλεί την απόλυτη Ελευθερία της κοινωνικής, οικουμενικής και τελικά συμπαντικής συνείδησης. 

Προς κάθε ενδιαφερόμενο, σκεπτόμενο άνθρωπο, γνήσια συνείδηση…     

24/4/2014

Δημήτρης Φασόλης    

Δεν βλέπουμε αυτό που είναι μπροστά μας

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Το εγχείρημα Άμεσος Λόγος και Δράση 2 περνάει σε έναν νέο, αναβαθμισμένο πιστεύουμε, κύκλο μαθημάτων, παραγωγής γνώσης, λόγου και δράσης. Για τον λόγο αυτό κρίναμε απαραίτητο να ανανεώσουμε και τον τρόπο παρουσίας μας στο διαδίκτυο με ένα νέο site: τον Άμεσο Λόγο και Δράση 3 .  Στο εξής τα κείμενά μας θα δημοσιεύονται σε αυτόν τον ιστότοπο. 

Το παρόν μπλογκ θα συνεχίσει να υπάρχει ως αρχείο για τα κείμενά μας. 

Ευχαριστούμε όλους και όλες που μας στήριξαν μέχρι τώρα. Συνεχίζουμε. 

ΑΜΕΣΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ 2-3

Δεν βλέπουμε αυτό που είναι μπροστά μας  

Στην υπόθεση Μπαλτάκου ο ΣΥΡΙΖΑ, άσκησε έντονη κριτική στη ΝΔ και την κυβέρνηση, αλλά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έχει δώσει εδώ και καιρό το καλύτερο δείγμα γραφής όσον αφορά τη στάση του απέναντι στα φασιστοειδή ασπόνδυλα. Δεν είναι λίγες οι φορές που βουλευτές του ασκούν κριτική για πολιτική δίωξη της χα, για καθοδηγούμενη δικαιοσύνη και άνωθεν παρεμβάσεις στο έργο της (αλήθεια, είναι ποτέ δυνατόν η αστική δικαιοσύνη να είναι ουδέτερη, πολιτικο-ιδεολογικά;). Επίσης, ουκ ολίγες φορές, οι του ΣΥΡΙΖΑ έχουν συμμαχήσει με τους φασίστες στη βουλή στην καταψήφιση νομοσχεδίων, για λόγους τακτικίστικους: τη φθορά της κυβέρνησης και την καταγραφή ενός αντικυβερνητικού μετώπου. Τώρα, με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό, κάνουν λόγο για «συνταγματική εκτροπή», για «ζήτημα δημοκρατίας και λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών». Αυτά όμως είναι και επιχειρήματα των νεοναζιστών. Η πολιτική αυτή μπορεί άνετα να του γυρίσει μπούμερανγκ: να πάρει την εξουσία η φασιστική συμμορία και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να έλθει στη θέση του διωκόμενου, μαζί με πολλούς  άλλους υποψηφίους.     

Στο προκείμενο τώρα, το ζήτημα που τίθεται με την υπόθεση Μπαλτάκου δεν είναι κάτι καινούριο ή άγνωστο: στα κόμματα εξουσίας πάντα υπήρχαν θύλακοι συντηρητικοί και ακροδεξιοί. Στο ΠΑΣΟΚ, σε διαφορετικές περιόδους: «αυριανιστές» και λοιποί λαϊκιστές, μέλη της ΕΠΕΝ και λοιποί χουντικοί-ακροδεξιοί, που ελέγχονταν από τον Κουτσόγιωργα, «αγανακτισμένοι πολίτες». Στη ΝΔ: ακροδεξιοί και ρατσιστές, εθνικιστές-σωβινιστές, χουντικοί και συμπαθούντες των φασιστών. Αυτό επηρεάζει, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο, τις πολιτικές γραμμές και κυβερνητικές αποφάσεις. Γίνεται δε για στρατηγικούς και τακτικούς λόγους, για να διεμβολίζεται εκλογικά ο δεξιός-ακροδεξιός χώρος που πάντα υπήρχε στην ελληνική κοινωνία (ο γνωστός «εθνικός κορμός»), ενώ τώρα έχει ενδυναμωθεί ιδιαίτερα. Έκφραση αυτού, η άνοδος των νεοναζιστών. Επίσης, οι εν λόγω ακροδεξιοί παράγοντες στα κόμματα εξουσίας πάντα είχαν τον ρόλο των δημοσίων σχέσεων, της επικοινωνίας με τα φιλικά τους πρόσωπα ή οργανώσεις, ώστε να μεσολαβούν στην κυβέρνηση για να παίρνονται μέτρα εκτόνωσης των ακροδεξιών πιέσεων και ανακλαστικών της κοινωνίας, αλλά και για να προσεταιρίζονται στελέχη του ακροδεξιού χώρου και να τα οδηγούν σε θεσμικούς ρόλους και πολιτικές (κεντροδεξιές), με πρόσφατο παράδειγμα την προσχώρηση στη ΝΔ και στην κυβέρνηση των Βορίδη και Γεωργιάδη. Τέλος, ο ακροδεξιός όχλος χρησιμεύει και ως μοχλός πίεσης και καταστολής στα πιο ατίθασα και εξεγερμένα κομμάτια της κοινωνίας.

Το κομβικό γεγονός στην υπόθεση αυτή είναι ότι σχεδόν όλοι υποτίμησαν το νεοναζιστικό μόρφωμα, το οποίο τώρα έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις κοινωνικής πανούκλας. Το υποτίμησαν παράγοντες της κυβέρνησης και της ΝΔ (και όχι η κυβέρνηση ή το πολιτικό σύστημα γενικά), που ίσως πίστεψαν ότι μπορούν να το χειριστούν προς όφελός τους. Όμως, δυστυχώς, το υποτίμησε επίσης τόσο η αριστερά όσο και ο αα χώρος. Γιατί να μην σκεφτούμε αυτοκριτικά-αναστοχαστικά ότι η ίδια («ελληνική») πολιτισμική νοοτροπία διαπερνάει όλους τους χώρους, όπως και την κυβέρνηση-εξουσία; Δηλαδή, η μη σοβαρή αντιμετώπιση των πραγμάτων: όπως σκέφτονται πολλοί από την αριστερά και τον αα χώρο ότι οι φασίστες είναι ελεγχόμενοι-χειραγωγούμενοι και απαξιώνονται, έτσι και σε κάποιους κυβερνητικούς παράγοντες κυριάρχησε η σκέψη ότι μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν και μετά να τους πετάξουν. Και έτσι τελικά έπεσαν στην παγίδα τους, γεγονός πάρα πολύ επικίνδυνο.

Αλλά το πιο σημαντικό ζήτημα που ανακύπτει από αυτή την υπόθεση είναι το εξής: η όλη συζήτηση είναι αποπροσανατολιστική. Και επί της ουσίας, κανείς δεν βλέπει αυτό που είναι μπροστά του: αρνείται ότι υπάρχει ισχυρό και γνήσιο φασιστικό φαινόμενο και ότι η συντριπτική πλειονότητα των 500 χιλ. που ψήφισαν ναζιστές είναι συνειδητοί υποστηρικτές ή ενεργοί φασίστες και όχι «παρασυρμένοι». Αυτό ισχύσει για τον ΣΥΡΙΖΑ, που καταγγέλλει την ακροδεξιά τάση της ΝΔ και της κυβέρνησης. Η υπόρρητη δήλωση-νόημα μια τέτοιας θέσης είναι ότι η κοινωνική απήχηση και η εκλογική επιτυχία των νεοναζιστών είναι συγκυριακή και παροδική, γιατί ελέγχονται από κέντρα κυβερνητικά, και για όσο διάστημα εξυπηρετεί τα σχέδιά τους θα τους προωθούν. Όταν όμως δεν τους χρειάζονται θα τους παροπλίσουν. Άρα, δεν υπάρχει φασιστικό φαινόμενο στον ελλαδικό χώρο. Κι εδώ βέβαια πάλι μπαίνει η κοντόθωρη ψηφοθηρική λογική (να πάρουμε μαζί μας τον κόσμο).

Αλλά το ανάλογο επίσης ισχύει και για τον αα χώρο, που δίνει έμφαση στο ότι επιβεβαιώνεται από τις πρόσφατες εξελίξεις η θέση του για δημιουργία και έλεγχο των χρυσάβγουλων από το κράτος και την κυβέρνηση (αγαστή σχέση και συνεργασία κράτους-παρακράτους). Η εν λόγω θέση υποτιμά τη δυναμική του ναζιστικού-ρατιστικού ρεύματος στην ελληνική κοινωνία (συνοδεύεται συχνά δε από ένα, εθνοκεντρικό κατά βάση, ιδεολόγημα: οι Έλληνες έζησαν και υπέφεραν από τον φασισμό, άρα δεν μπορεί να είναι φασίστες). Δηλαδή υποστηρίζεται εμμέσως ότι δεν υπάρχει φασιστικό κοινωνικό φαινόμενο και ότι αυτό ελέγχεται και χειραγωγείται από την εξουσία. Μήπως τότε δεν υπάρχει το ενδεχόμενο-προοπτική για φασιστική εκτροπή; Δεν συμφέρει μερίδα του κεφαλαίου; Αλλά ακόμη και αν το φαινόμενο χα ξεκίνησε ως σχέδιο αποπροσανατολισμού και καταστολής των πολιτών και των αντιστάσεων, γιατί να μην έχει πλέον αυτονομηθεί; Εξάλλου οι κοινωνίες δεν είναι αυτόματες μηχανές που τις καθοδηγούν κάποιοι εγκέφαλοι κατά βούληση. Δεν μπορεί ένας μηχανισμός, όσο καλά οργανωμένος και αν είναι, να δημιουργήσει κοινωνικό κίνημα, ρεύμα ή φαινόμενο. Άρα οι κοινωνικές και πολιτισμικές-ανθρωπολογικές αιτίες υπάρχουν στην κοινωνία και εκδηλώθηκαν-εκφράστηκαν ανοιχτά μέσα από την άνοδο των νεοναζιστών.

Αντί όμως να μας προβληματίσει και να δώσουμε βάρος στο κρίσιμο σημείο, που είναι ο βαθύς συντηρητισμός της κοινωνίας και η πίεση από τα κάτω για ακροδεξιά ατζέντα στην πολιτική πρακτική, τα ρίχνουμε όλα στην κυβέρνηση (η οποία βλέπει τους ανθρώπους πρώτα απ’ όλα ως ψηφοφόρους). Το ζητούμενο για μια επαναστατική δράση είναι πώς θα αλλάξει την νοοτροπία-ιδεολογία των από κάτω, διαδικασία επίπονη, δύσκολη και μακροχρόνια. Πάντως με τσιτάτα, καταγγελίες, ταυτολογίες και αναμασήματα παλιών ιδεών και λόγων δεν πρόκειται να γίνει.  

Διαπιστώνεται λοιπόν ότι κυριαρχεί ένα κλίμα μαζικής αυτοτύφλωσης. Αλλά και παντού στον κόσμο αναβιώνει ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο αντισημιτισμός, ο εθνικισμός και ο τοπικισμός. Η ιστορία ανακυκλώνεται, κατά ένα μυστήριο τρόπο. Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι ότι όσο υπάρχει εξουσιαστικό ταξικό σύστημα, η ανθρωπότητα θα είναι εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο προόδου και παρακμής. 

Κατά συνέπεια, όσο υπάρχει καπιταλισμός, ο φασισμός-ναζισμός και ο ρατσισμός θα αναβιώνουν κάθε τόσο. Γιατί ο φασισμός-ναζισμός εμπεριέχεται στο βαθύτερο νόημα του καπιταλισμού, είναι στοιχείο της ίδιας της κίνησής του. Καθώς  ο τελευταίος είναι ένα σύστημα που αναβαθμίζει, εξορθολογίζει και τελειοποιεί την εκμετάλλευση και τον επιστημονικό εξανδραποδισμό του ανθρώπου, εμπεριέχει και το φαινομενικά αντίθετό του: τον φασισμό-ναζισμό ως απολυτοποίηση της μαζικής σκλαβιάς και εκμετάλλευσης, ως σκοτεινή και ανορθολογική-παρανοϊκή πλευρά του διαφωτιστικού και ορθολογικού-θετικιστικού καπιταλισμού. Είναι αυτή η «μετριότητα» που γεννά το απόλυτο κακό στην κοινωνία («Τα ειδεχθέστερα εγκλήματα διαπράττονται από τιποτένιους ανθρώπους που αρνούνται την ίδια τους την ατομικότητα», Χάνα Άρεντ), η οποία όμως θρέφεται στον καπιταλισμό: η αστική δημοκρατία της μάζας κάνει τον άνθρωπο μετριότατο, απρόσωπο, έτοιμο να γίνει φασίστας. Άρα μόνο η υπέρβαση του καπιταλισμού διασφαλίζει την ιστορική παρακμή και τον αφανισμό-αναίρεση και των δύο επιφαινομένων της ίδιας πραγματικότητας.

22/4/2014

Δημήτρης Φασόλης